مونومر 

مونومر را در واقع میتوان کوچکترین واحد تشکیل دهنده پلیمر دانست که مانند حلقه های یک زنجیر به یکدیگر متصل هستند.

پلیمر چیست؟

پلیمر که به آن بسپار نیز میگویند در واقع یک ساختارمولکول های بزرگ است که از به هم پیوستن چندین مونومر که پیش از این بدان اشاره شد تشکیل می شود. 

پلیمریزاسیون چیست؟

مجموعه عملیات و واکنش های شیمیایی که در طی آن مولکول های مونومر به هم متصل می شوند تا یک پلیمر را تشیکل دهند پلیمریزاسیون می گویند. 

مزایای پلیمر 

علت کاربرد بسیار وسیع پلیمرها در صنعت به صورت زیر خلاصه می شود

1. نحوه ساخت و تولید آن آسان است.
2. بسیار اقتصادی هستند.
3. دارای مقاومت فیزیکی و شیمیایی خوبی هستند.
4. انعطاف پذیر و منعطف هستند.

محدودیت های پلیمر 

1. در یک نقطه ذوب مشخصی تغیر حالت نمی دهند
2. در دمای نرمال به حالت جامد می باشند.
3. در معرض اکسیژن و اشعه ورای بنفش و نیز باکتری ها آسیب پذیر هستند.
4. در دماهای پایینتر از  میزان دمای نرمال محیطی حالت شکننده پیدا می کنند.
5. در دمای بالا  مشتعل شده یا می سوزند.

انواع پلیمر

به صورت کلی مواد پلیمر از لحاظ ساختاری به سه دسته کلی  ترموپلاستیک ها، ترموست ها و الاستومر تقسیم می شوند.  

 گروه اول ترموپلاستیک ها

این خانواده از  پلاستیک ها با اعمال حرارت و گرم‌شدن نرم و منعطف میگردد و با سرد شدن، به حالت سفت و سخت تبدیل می‌شوداین نوع پلیمر به آسانی بازیافت می‌شود و تعدد سرد و گرم شدن آن باعث از بین رفتن، خواص شیمیایی آن نمی‌شود و تنها با اعمال حرارت و  گرم شدن ، ویژگی فیزیکی آن تغییر کرده، تو تبدیل به یک ماده نرم و همگن شده که میتواند تغییر شکل دهد. 

ترموست‌ 

این نوع از مواد پلیمری دارای دمای ذوب مشخصی نیستند و در مقابل گرما  و اعمال حرارت در ابتدا مقاومت کرده و نهایتا تخریب شده و از بین میروندولی  هرگز  تغیر ساختار فیزیکی نمیدهند و تبدیل به سیال نمیشوند. بر خلاف خانواده ترموپلاست‌ ها، این سری از مواد پلیمری پس از یکبار پخت و تبدیل شدن به حالت جامد دیگر قابلیت ذوب و استفاده مجدد در تولید و فرآیند دیگر را ندارند.

خانواده الاستومر ها

الاستومر در واقع یک ماده با خاصیت اارتجاعی به شمار می‌آید. درواقع این ماده، تحت اعمال فشار و تنش های مختلف تغییر شکل می‌دهد ولی با قطع این وضعیت ، به حالت اصلی خود باز می‌گردد. گروهی از الاستومرها که با اعمال حرارت، ذوب می‌شوند را در دسته مواد ترموپلاستیک قرار می‌دهند.

خواص پلیمرها

مواد پلیمری بسته به نوع ساختار مولکولی و با توجه به مجموعه خواص فیزیکی و شیمیایی  هرکدام ، جهت مصارف گوناگون و متنوع  مورد استفاده قرار میگیرند. به طور کلی با دارا بودن خواص گوناگون  مانند میزان مقاومت در برابر ضربه مکانیکی یا عبور  جریان الکتریسیته  ، شکنندگی، میزان شفافیت، قابلیت انعطاف پذیری، وزن سبک و… را دارا هستند. با توجه به این خواص و بر اساس نیاز به هر کدام، طیف تولیدات پلیمری، بازه گسترده ای از صنایع را مانند اسباب‌بازی، لوله و اتصالات، لوازم منزل تا قطعات تخصصی هوائی یا نظامی و حتی تجهیزات فضایی را در بر میگیرد. از مزایای برجسته  بکارگیری پلیمرها  پائین بودن قیمت، سهولت در فرآیند تولید ، قابلیت باز گشت به چرخه تولید و… می‌توان اشاره کرد .

پلیمرهای پرکاربرد

 از جمله پلیمرهای پر کاربرد که امروزه مورد استفاده قرار می گیرند می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
•    پلی اتیلن (PE)
•    پلی اتیلن با چگالی بالا (HDPE)
•    پلی وینیل کلرید (PVC)
•    پلی وینیل استات (PVA)
•    پلی پروپیلن (PP)
•    پلی تترا فلورو اتیلن (PTFE )
•    پلی اترمید ها (PI)
•    پلی اتیلن با چگالی کم (LDPE)
•    پلی استایرن (PS)
•    پلی وینیل استات (PVAC)
•    اکریلونیتریل بوتادین استایرن (ABS)
•    پلی بوتیلن PB

کاربردهای برخی از ترموپلاستیک های رایج در بازار

•    پلی اتیلن (PE) جهت تولید لوازم آشپزخانه، اسباب بازی و تجهیزات ورزشی 
•    پلی پروپیلن (PP) به منظور تولید بدنه پمپ ها، ظروف ، چمدان و غیره 
•    پلی وینیل کلراید (PVC) اتصالات آبیاری ، لوازم پزشکی و غیره
•    پلی تترافلرواتیلن (PTFE) ساخت واشر 
•    پلی اتریمیدها (PI) که در صنایع هوائی ، تولید  تابلو های فیوزها و تجهیزات الکترونیکی 
•    پلی آمیدها (PA)در ساخت یاتاقان و  قطعات با استقامت زیاد و ضد سایش سطح، و چرخ دنده ها 
•    پلی اکسی متیل(POM) ساخت قطعات خودرو  و پمپ ها
•    پلی متیل اکریلات (PMMA) تولید عدسی، شیشه های ساعت و عینک آفتابی 
•    پلی اتیلن ترفتالات (PET) جهت تولید بطری و ظروف یکبار مصرف 

 آشنایی با برخی پلیمر های پر اهمیت در تولید قطعات 

پلی اتیلن ترفتالات (PET) 

در ایران این پلیمر بیشتر برای ساخت انواع ظروف پلاستیکی یکبار مصرف  استفاده می شود.با توجه به خواص مقاومتی بالای این پلیمر در برابر شکستگی ، دما و نفوذ و نیز وزن کم و  قیمت ارزان نسبت به سایر مواد بسته بندی همچون شیشه و فلز ، تولید ظروف یکبار مصرف از این پلیمر ،کاربرد گسترده ای پیدا کرده است. 

پلی پروپیلن (PP) 

این پلیمر در بازه ای گسترده از تولید مصنوعات پلاستیک در زمینه های بسته‌ بندی غذایی، نساجی، تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی، لوله، کاربردهای صنعتی و ساختمانی و اجزاء خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پلی وینیل کلراید (PVC)

PVC یکی از پر ارزش ترین  و کاربردی ترین پلیمر ها در صنعت پتروشیمی محسوب می‌ شود و موارد مصرف آن در صنعت نامحدود است . PVC به دلیل قیمت مناسب و کاربری آسان، در صنعت ساختمان‌ علاوه بر تولید لوله و اتصالات ، جایگزین مناسبی برای مواد سنتی از جمله چوب، سیمان و سفال شده است. 

اکلریلونیتریل بوتادین استایرن(ABS)

این پلیمر که با نام  ABS درصنعت شناخته می‌شود، نوعی پلیمر ترموپلاستیک بسیار محبوب است که در فرآیند تولید تزریق پلاستیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پلیمر درواقع از ترکیب سه مونومر به وجود آمده است. و به دلیل داشتن سه جزء با قابلیت‌های متفاوت و خاص، ویژگی‌های هر یک از این عناصر پلیمری را  در خود نشان میدهد.

آکریلونیتریل: دارای مقاومت بسیار بالا در برابر  تغییرات دما  و خورندگی مواد شیمیایی می باشد و طبیعتا هرچه میزان این ماده در ساختار ABS پلیمر بیشتر باشد  موجب افزایش مقاومت آن در برابر گرما و واکنش‌های شیمیایی میگردد.
بوتادین: این مونومر باعث افزایش استحکام  پلیمر در مقابل فشار های وارده می‌گردد. 
استایرن: خاصیت استایرن بیشتر در کمک به فرم گیری بهتر و تحمل سختی بیشترمحصول نهایی است.
هر چه میزان هرکدام از این  مونومرها در ABS بیشتر باشد، خواص آن مونومر به شکل آشکار تری در ABS نمود پیدا می کند . موارد کاربرد این پلیمر در تولید انواع تجهیزات خانگی از قبیل. ماکرو فر، اتو، جاروبرقی، بدنه فریزر و یخچال و تولید تجهیزات الکترونیکی چون بدنه بازی های کامپیتری، کیبورد، اسکنر، موس و پرینتر همچنین  بدنه لپتاپ و کامپیوتر استفاده می شود. 
علی الرغم مزایای بسیار زیاد، این پلیمر در مقابل خراش و سائیدگی و نیز در مقابل اشعه ماورابنفش بسیار آسیب پذیر است.

جدول اطلاعات تنظیمات فرآیند  تعدادی از مواد پلیمری